واحد پردازش مرکزی (به انگلیسی: Central processing unit) یا همان پردازنده مرکزی، پردازنده اصلی، پردازنده به اختصار سیپییو (به انگلیسی:CPU)، یک مدار الکترونیکی است که دستورالعملهایی را اجرا میکند که یک برنامه کامپیوتری را تشکیل میدهند. واحد پردازنده مرکزی، اعمال اصلی محاسباتی، منطقی، کنترل و ورودی/خروجی (input/output) را انجام میدهد. این اعمال توسط دستورالعملهای برنامه مشخص میشوند. آنچه که ذکر شد تفاوت بسیاری با اجزای خارجی، نظیر: حافظه اصلی و مدار ورودی/خروجی و پردازندههای اختصاصی نظیر واحد پردازنده گرافیکی (graphics processing units) دارد.[۱]
شکل، طراحی، و پیادهسازی CPUها در طول زمان تغییر کردهاست، اما عملیات پایهای آنها تقریباً بدون تغییر باقی ماندهاست. اجزای اصلی یک CPU عبارتند از: واحد منطق و محاسبه (arithmetic logic unit) که عملیات حسابی و منطقی را انجام میدهد، رجیسترهای (ثباتهای) پردازنده که برای ALU عملوند فراهم میکنند و نتایج عملیات را ذخیره میکنند، و یک واحد کنترل که عمل واکشی دستورالعملها از حافظه و اجرای آنها را با هدایت کردن عملیات هماهنگ ALU، رجیسترها و سایر اجزا سازماندهی میکند.